پرهيز گار زمان خود بشمار مى رفته واز شاگردان شمس الاسلام أبو محمد حسن سابق الذكر بوده است وكتابي نيكو در اصول وفروع بنام صراط المستقيم داشته است وشيخ منتجب الدين اين كتاب را برو خوانده است ووى از پدران خود پشت بپشت روايت ميكرده است تا اينكه به أبو عبد الله حسين وابو جعفر محمد صدوق مى رسيده است (١).

١٥) منتجب الدين أبو الحسن على. وى آخرين دانشمندى است كه ازين خاندان معروفست وپسر موفق الدين أبو القاسم عبيدالله بن شمس الاسلام أبو محمد حسن بن ثقة الدين حسن بن أبو عبد الله حسين بن أبو الحسن على بن حسين بن موسى بن بابويه بوده است. در برخى از كتابها نام پدرش بخطا عبد الله ضبط شده (٢) وچون در برخى از مآخذ نسب أو را درست ننوشته اند بعضى از مؤلفين أو را از خاندان ديگرى پنداشته اند. وى يكى از مشاهير دانشمندان شيعه در قرن ششم واز محدثين معتبر وثقة بشمار ميرود واز پدران خود پشت بپشت روايت ميكرده تا اينكه بصدوق مى رسيده ونيز از پسر عمش بابويه بن سعد سابق الذكر روايت مى كرده است ومحمد بن محمد بن على حمداني قزويني ازو روايت كرده است ووى را مؤلفات چندست از آن جمله «كتاب الاربعين عن الاربعين في فضايل أمير المؤمنين» ودرين كتاب چهل حديث را از چهل شيخ روايت كرده وبهمين جهة نام آنرا الاربعين عن الاربعين گذاشته ونيز رساله أي در مواسعه بنام «العصرة» پرداخته كه در آن بابن ادريس اعتراض كرده است ومعروف ترين كتاب أو همان كتاب رجال بنام «فهرست» است كه در آن احوال علماى شيعه را كه معاصر شيخ طوسى مؤلف فهرست وپس ازو بوده اند تا زمان خود ضبط كرده است ويكى از معروف ترين كتابهاى رجال بشمار ميرود (٣) وعلامهء مجلسي در آغازمجلد ٢٥ بحار الانوار آنرا گنجانيده ودر آن مجلد چاپ شده است. اين كتاب را منتجب الدين بنام عز الدين أبو القاسم يحيى بن ابى الفضل محمد الشريف المرتضى نوشته كه نقيب قم ورى وآبه بود وچون مؤيد الدين القصاب وزير ناصر خليفهء عباسي در ٥٩١ بهمدان ورى دست يافت وآن نواحى را گرفت وعلاء الدين تكش خوارزمشاه بدفع أو آمد وابن القصاب پس از گرفتن خرقان ومزدغان وساوه وآوه برى آمد واين شهر را نهب وغارت كرد وبهمدان بازگشت وپس از سه ماه درنگ در همدان در اوايل شعبان ٥٩٢ مرد خوارزمشاه درپى أو بهمدان رفت ودر نيمهء شعبان ٥٩٢ سپاه وزير خليفه را شكست داد وقبر ابن القصاب را شكافت وسرش را از پيكر جدا كرد وبا خود بخوارزم برد وشهرت داد كه در جنگ كشته شده است وبخراسان بازگشت وچون عز الدين يحيى نقيب رى وقم وآبه با ابن القصاب همداستان بود خوارزمشاه پيش از رفتن بهمدان يا در بازگشت از آن سفر در رى أو را بخوارى بسيار كشت وپسرش شرف الدين محمد ببغداد گريخت وبوسيله نصير الدين ناصر بن مهدى كه پيش از آن نيابت پدر را داشته است ودر همان واقعهء رى ببغداد گريخته وپس از مردن ابن القصاب

__________________

(١) تنقيح المقال ج ١ ص ١٦٠ ولسان الميزان ج ٢ ص ٢.

(٢) تنقيح المقال ج ٢ ص ٢٩٥.

(٣) تنقيح المقال ج ٢ ص ٢٩٧.