كتاب شرح الأمثلة

بسم الله الرحمن الرحيم

قال النبيّ ( صلّى الله عليه وآله وسلّم ) : «أوّل العلم معرفة الجبّار وآخر العلم تفويض الأمر إليه».

بدان كه هر آوازى كه بوده باشد آن را عرب صوت خواند ؛ و هرچه از دهن بيرون آيد و معتمد بر مخرج فم بوده باشد آن را لفظ خوانند. و لفظ بر دو قسم است مُهْمَل و مُسْتَعْمَل ؛ مهمل آن است كه آن را معنى نباشد چون لفظ دَيْز ، ( مقلوبَ زَيْد ) و مستعمل آن است كه آن را معنى باشد چون زَيْد و ضَرَبَ و سَوْفَ. و لفظ مستعمل را كلمه گويند و كلمه بر سه قسم است : اسم است و فعل است و حرف. و اسم بر دو قسم است : مصدر و غير مصدر ، مصدر آن است كه در آخر وى به فارسى تا و نون ، يا دال و نون باشد چون : اَلْقَتْل ( كشتن ) وَالضَّرْب ( زدن ).

و بدان كه مصدر اصل كلام است و از وى نه وجه باز مى‌گردد : ماضى ، مستقبل ، اسم فاعل ، اسم مفعول ، امر ، نهى ، جحد ، نفى و استفهام.

مَصْدَر در لغت «بازگشتنگاهِ اِبِل و غَنَم» را گويند. و در اصْطِلاح