الجامع فى ترجمة النافع حاجى ميرزا محمد على حسينى شهرستانى متوفى ١٣٤٤ هجرى قمرى است وهمچنين ترجمه اى به زبان انگليسى كه توسطW.M.Miller صورت پذيرفته ودر سال ١٩٢٨ در لندن چاپ شده از آن در دست است.

متأسفانه چاپهاى متعدّد سنگى وحروفى كه از باب حادى عشر صورت گرفته بر اساس نسخ صحيح ومضبوط نبوده واغلاط فراوان خاصّه آنجا كه ضبط اسامى دانشمندان است در آن ديده مى شود كه براى نمونه برخى از آنها را كه در صفت چهارم از صفات ثبوتيّه است ياد مى كنيم : در اين فصل از ابو الحسين محمّد بن على بن الطيّب البصرى المعتزليّ متوفّى ٤٢٦ از بزرگان اهل اعتزال ومؤلّف المعتمد فى اصول الفقه (چاپ مؤسسه فرانسوى دمشق ١٩٦٤) تعبير به «حسن بصرى» شده واز حسين بن محمّد النّجار رئيس نجاريّه از فرق معتزله كه شرح احوالش در فرق المعتزلة ابن المرتضى آمده تعبير به «البخارى» شده است.

راقم سطور در طى بيست سال أخير اين كتاب را بارها در درس «سير عقائد اسلامى» دوره دكترى زبان وادبيات فارسى دانشگاه تهران وهمچنين در درس انديشه شيعى Shi\'iThought براى دانشجويان دوره دكترى مؤسّسه مطالعات اسلامى دانشگاه مك گيل كانادا تدريس كرده وهمواره مورد اعتراض دانشجويان قرار مى گرفت كه چرا چاپى مرغوب از اين كتاب مطلوب صورت نمى گيرد واين خود براى او تكليفى ايجاد مى كرد كه مسئول آنان را اجابت كند وچند بار نيز باين امر مهم پرداخت وهر بار موانعى پيش مى آمد كه آن را به تعويق مى انداخت وگوئى مصداق ثانى خود مؤلّف يعنى فاضل مقداد شده بود كه مى گويد : «ثمّ عاقنى عن إتمامه عوائق الحدثان ومصادمات الدّهر الخوّان ، إذ كان صادّا للمرء عن بلوغ إرادته وحائلا بينه وبين طلبته» ويا بگفته ، شاعر :

تا در يكى از سفرها كه از گرفتارى هاى مختلف بر كنار بود توفيق آغاز كار نصيب او