فعل مثلا هم ثلاثىّ باشد وهم رباعىّ ، يا هم صحيح باشد وهم معتلّ ، ونيز نميشود فعلى داخل يكى از اين ده تقسيم نباشد.

(تقسيم اوّل)

فعل يا ثلاثىّ «سه حرفى» است ، يا رباعىّ «چهار حرفى» است ، وهركدام يا مجرّد است يا مزيد فيه ، پس فعل بر چهار قسم است.

ثلاثى مجرّد ، ثلاثى مزيد فيه ، رباعى مجرّد ، رباعى مزيد فيه.

ثلاثى : فعلى است كه حروف اصلى آن سه حرف باشد ، رباعى : فعلى است كه حروف اصلى آن چهار حرف باشد ، مجرّد : فعلى است كه حروف مزيد فيه با حروف اصلى نباشد ، گرچه حروف زياده ديگرى مانند حروف مضارع وامر باشد ، ومزيد فيه : فعلى است كه از آن حروف با حروف اصلى باشد ، وحروف مزيد فيه در جاى خود شناخته خواهد شد.

مثال :

فعل ثلاثى مجرّد مانند : ضرب ، يضرب ، اضرب.

فعل ثلاثى مزيد فيه مانند : ابصر ، يبصر ، ابصر.

فعل رباعى مجرّد مانند : دحرج ، يدحرج ، دحرج.

فعل رباعى مزيد فيه مانند : تدحرج ، يتدحرج ، تدحرج.

فعل در كلام عرب هرچه باشد از اين چهار قسم خارج نيست