گرچه هريك از اينها نيز اقسامى ميشود ، واين تقسيم از جنبه حروف اصلى وحروف زياده است ، وميزان شناختن حروف اصلى از حروف زياده گفته خواهد شد ، ودر هريك از اين چهار قسم به ترتيب بحث ميشود.

(تقسيم دوم)

فعل بر سه قسم است : ماضى ، مضارع ، امر ، واين تقسيم از جنبه صيغه وبناء فعل است ، يعنى : لفظ فعل در كلام عرب هرچه باشد يكى از اين سه ساختمان را دارد ، وخارج از آنها نيست ، گر چه هريك از آنها اقسام بسيارى است ، ونيز در تقسيم نهم فعل به ماضى وحال ومستقبل تقسيم ميشود ، ولى آن از جنبه زمان فعل است ، نه ساختمان آن.

ماضى : در لغت بمعنى گذشته است ، ودر اصطلاح فعلى است كه به صيغه مضارع وامر نباشد.

مضارع : در لغت بمعنى مشابه است ، ودر اصطلاح : فعلى است كه در اول صيغه آن يكى از حروف زياده چهارگانه «ى ـ ت ـ ء ـ ن» باشد ، واين چهار حرف را بر سر صيغه مضارع حروف مضارعة گويند ، وصيغه مضارع را اقسامى است كه بيان آنها ميآيد.

صيغه امر همان صيغه مضارع است به حذف حروف مضارعة ونصرّفى در اول وآخر صيغه كه بيانش خواهد آمد.

ودر تقسيم اول گفته شد كه فعل چهار قسم است ، اكنون در باره ثلاثى مجرّد بحث ميشود ، ودر آن سه قسم ديگر پس از آن بحث