در باب افتعال گذشت ، وادغام در بعضى موارد واجب ودر بعضى جائز ودر بعضى ممتنع است ، ومثالهايش در فصل مضاعف خواهد آمد.

(التقاء ساكنين)

يعنى دو حرف ساكن در يك كلمه يا دو كلمه از جهت قرائت پهلوى هم واقع شوند ، وآن جائز نيست مگر در چند مورد كه مذكور خواهيم داشت.

پس اگر ساكن اول از حروف مدّ باشد حذف ميشود در قرائت نه در كتابت اگر در دو كلمه باشند ، وحذف ميشود در قرائت وكتابت اگر در يك كلمه باشند ، وحروف مدّ عبارت است از الف ماقبل مفتوح وواو ماقبل مضموم وياء ماقبل مكسور.

واگر ساكن اول از حروف مدّ نباشد متحرّكش مينمايند ، چه در يك كلمه باشند يا در دو كلمه ، ودر بعضى موارد ساكن دوم را متحرّك ميكنند ، ودر هرصورت قاعدة آن است كه به كسرة متحرّك شود ، ولى در بعضى موارد به مناسبتى به فتحة يا ضمّة متحرّك ميشود.

اكنون به مثالهاى اين اقسام توجّه شود.

اقاموا الصّلاة : واو كه ساكن اول وحرف مدّ است در قرائت حذف ميشود ، وساكن دوم لام است كه در صاد ادغام شده ، ومانند آن است : آتوا الزّكاة.

ربّنا اغفرلنا : الف ربّنا كه ساكن اول است حذف ميشود ، وساكن دوم غين است.