مشتقّات موجود باشد ، ومادّه با هيئت ممكن نيست در هيئت ديگرى واقع گردد ، ومشتقّات هشت قسم است : «مصدر ، اسم فاعل ، اسم مفعول ، صفة مشبهة ، صيغه مبالغة ، اسم تفضيل ، اسم زمان ومكان ، اسم آلت» وغير اينها هرچه هست جامد است ، ومشتقّات را در هشت فصل توضيح ميدهيم.

(مصدر)

وآن ده گونه است :

١ ـ «مصدر ثلاثى مجرد» وآن دلالت ميكند بر حدث ونسبتش به ذاتى ، زيرا حدث مستدعى ذات است ، برخلاف ذات كه از جنبه مفهوم مستدعى حدث نيست ، گرچه درواقع حدثهائى به آن متعلّق باشد ، وديگر اقسام مصدر نيز همين دلالت را دارد با زياده اى در بعضى از آنها ، چنانچه بيان خواهد شد ، ومصدر ثلاثى مجرد قياسىّ نيست ، جز در بعضى موارد بطور اكثريّت ، وامثله اوزان آنها از اين قرار است : «نصر ، فكر ، بعد ، طلب ، هدى ، صغر ، خنق» ، «رحمة ، حمرة ، عبرة ، غلبة ، سرقة» در اينها تاء زائد است ، «ذكرى ، دعوى ، بشرى» در اينها الف زائد است ، «غفران ، حرمان ، ليّان ، نزوان» در اينها الف ونون زائد است ، «ذهاب ، سؤال ، صراف» در اينها الف زائد است ، «زهادة ، دراية ، بغاية» در اينها الف وتاء زائد است ، «دخول ، قبول» در اينها واو زائد است ، «صعوبة» در اين واو وتاء زائد است ، «صهيل» در اين ياء زائد است ، «شبيبة» در اين ياء وتاء زائد است ، «صيرورة» در اين واو وراء دوم وتاء زائد است ، «تهلكة» در اين تاء اول وتاء آخر زائد است ،