(تثنيه تغليبىّ)

مثنّى بجاى دو اسمى است كه در لفظ ومعنى متّحد باشد ، ولكن در بعضى از اسماء برخلاف شده به جهت تناسبى كه ميان دو معنى است ، مانند" شمسين ، كاظمين ، ابوين ، صادقين ، حسنين ، مروتين" در تثنيه" شمس وقمر ، امام كاظم وجواد عليهما‌السلام ، اب وامّ ، امام صادق وباقر عليهما‌السلام ، حسن وحسين عليهما‌السلام ، صفا ومروة" وتانيث در تثنية محفوظ است ، ميگوئى : ضاربان وضاربتان ، جز الية : دنبه ، كه در تثنيه اش «اليان» گفته شده.

(اسم مجموع)

وآن اسمى است كه بر بيش از دو فرد دلالت ميكند ، وآن دو قسم است. سالم ومكسّر ، سالم گويند چون بناء مفرد در اين جمع به حال خود باقى است ، ومكسّر گويند چون بناء مفرد در آن شكسته ميشود ، وجمع سالم را صحيح نيز ميگويند.

(جمع صحيح مذكّر)

وطريقه ساختن آن چنان است كه در آخر مفرد" واو ونون يا ياء ونون" ملحق مينمايند ، وآخر كلمة پيش از واو مضموم ، وپيش از ياء مكسور است ، ونون جمع مفتوح ميباشد ، واسم مؤنث بر اين جمع بناء نميشود چه علامت تانيث داشته باشد يا نه ، لكن برخلاف قاعدة كلماتى بر اين جمع بناء شده است ، مانند" ارض : زمين ، سنة : سال ، عصة : جداشده از چيزى عزة : جماعت كه" ارضين ، سنين ، عضين ، عربى" آمده ، ودر حالت رفعى با واو است ، وغير اينها ، ونيز اين