جمع اختصاص دارد به مذكّر عاقل ، ولى الفاظى برخلاف قاعدة مانند عالمون ، اهلون ، اولوا" وغير اينها كه براى غيرعاقل نيز استعمال ميشود آمده است ، ومثالهاى مؤنث كه آورديم نيز از اين قبيل است.

(ملحق به اين جمع)

بعضى از كلمات جمع نيست ، ولى در صورت واعراب به اين جمع ملحق است ، مانند" عشرين تا تسعون" زيرا عشرون جمع عشر نيست ، چه اگر بود معنايش سى بود نه بيست ، وهمچنين ديگر آنها ، و" علّيّون : عالم ملكوت" بناء بر آنكه مفرد باشد.

(اعلال جمع مذكّر سالم)

اسم منقوص حرف آخرش حذف ميشود چنانچه در مفردش در حال ورود تنوين محذوف ميگردد ، در «قاضى ، راضى ، رامى» ميگوئى : «قاضون وقاضين ، راضون وراضين ، رامون ورامين».

وهمچنين اسم مقصور الفش حذف ميگردد. چنانچه در «رضا ، مرتضى ، مصطفى ، اعلى» ميگوئى : «رضون ورضين ، مرتضون ومرتضين ، مصطفون ومصطفين ، اعلون واعلين» لكن در اين صورت فتحة محفوظ است ، وپيش از واو وياء جمع مضموم ومكسور نميشود ، وبا تثنية اشتباه نميگردد ، زيرا فارق حذف الف وفتحه نون است ، وجمع اسم ممدود اعلالش چنان است كه در تثنية گفته شد.

(جمع مؤنث سالم)

طريق ساختن آن چنان است كه الف وتاء كشيده در آخر كلمة ميآورند ، واگر در آخر كلمة تاء باشد حذف ميگردد ، واين جمع براى مؤنث ميآيد