يافتم خالد را ترسو ، وجدت مسعودا بخيلا : يافتم مسعود را بخيل وجدت سعيدا احمق : يافتم سعيد را بى خرد ، وجدت حسنا ظالما او مظلوما : يافتم حسن را ظالم يا مظلوم.

(٤ ـ دخول وقت)

فعل براى اين معنى در باب افعال متعدى نيست ، يعنى مفعول نميگيرد ، وفاعل فعل كسى است كه داخل در وقت شود ، ومادّه فعل اسمى است كه معنى زمانى را دارا ميباشد ، مانند :

«اصبحنا : داخل شديم در صباح : بامگاه»

«امسينا : داخل شديم در مساء : شامگاه»

«يربع زيد : داخل ميشود زيد در ربيع : بهار»

«اخرفنا : داخل شديم در خريف : پائيز»

«اصاف زيد : داخل شد زيد در صيف : تابستان»

«اشتيت : داخل شدم در شتاء : زمستان»

در قرآن كريم است : (" فَسُبْحانَ اللهِ حِينَ تُمْسُونَ وَحِينَ تُصْبِحُونَ) پس تسبيح خدا كنيد هنگاميكه در مساء داخل ميشويد وهنگاميكه در صباح داخل ميشويد ـ روم ـ ٣٠ ـ آيه ١٧).

تمسون وتصبحون : صيغه جمع مذكر حاضر است از فعل مضارع از باب افعال.

ودرباره قوم ثمود فرموده : «فَأَخَذَتْهُمُ الصَّيْحَةُ مُصْبِحِينَ : پس آنان را خروش آسمانى گرفت هنگاميكه در صباح داخل شدند ـ حجر ـ ١٥ ـ آيه ٨٣»