واين مطاوعة از باب «افتعال» است كه خواهد آمد.

واگر مطاوعة نشود ، يعنى مفعول اثر فعل فاعل را قبول نكند نميشود مطاوع ومطاوع از يك ماده باشند ، زيرا كلام دروغ ميشود ، مگر در مطاوعه اختيارى كه در باب افتعال گفته خواهد شد ، مانند :

«كسرت الكوز فما انكسر : شكستم كوز را پس نشكست» پس تعبير ديگرى بايست كه دروغ نشود ، مانند :

«ضربت الكوز على الارض فما انكسر : زدم كوز را بر زمين پس نشكست» ومانند :

«اردت ان اكسر الكوز فما انكسر : خواستم كه بشكنم كوز را پس نشكست».

(٥)

(باب افتعال)

باب «افتعال» از جهت عدد حروف ووزن مانند باب انفعال است ، وحرف زياده اش همزه مكسورى است در اولش وتائى ميان فاء الفعل وعين الفعل.

امثله ماضى : «اكتسب ، اكتسبا ، اكتسبوا ، اكتسبت ، اكتسبتا ، اكتسبن ، اكتسبت ، اكتسبتما ، اكتسبتم ، اكتسبت ، اكتسبتما ، اكتسبتنّ ، اكتسبت ، اكتسبنا ، اكتسابا : با كوشش چيزى فراهم آوردن» ثلاثى مجردش «كسب ، يكسب ، كسبا : فراهم آوردن» است.

امثله مضارع : " يعتذر ، يعتذران ، يعتذرون ، تعتذر ، تعتذران