١٤ «المسائل الطرابلسية الثالثة»: رساله‌يى است خطى (١)  مشتمل بر ٢٣ مسأله كه سيد در جواب سؤالهائى كه از شيخ «ابو الفضل، ابراهيم بن الحسن الابانى» در سال ٤٢٧ دريافت داشته (٢)  تأليف كرده است. از روح سؤالها پيدا است كه سائل امامى بوده و دوست ميداشته كه مشكلات كلامى مربوط به مذهب از قبيل معنى علم خداوند به اشياء، و نزول قرآن جملة واحدة، و زندگى شهيدان پس از مرگ، و خبرهاى كاهنان و حدود صحت آنها، براى او روشن شود (٣) .

سيد در اين رساله مسائلى را به كتاب «الملخص» (٤)  و «الذخيرة» و «تنزيه الانبياء» (٥) حوالت داده، و چون به خبر واحد عمل نميكرده تصريح به وجوب حذر از قبول احاديث كتاب «الكافى» كلينى كرده است (٦) .

١٥ - «المسائل الرسية الاولى»: رساله‌يى است خطى مشتمل بر ٢٨ مسأله در ٢٤ صفحه، هر صفحه ٢١ سطر كه سيد در جواب مطالبى كه «ابو الحسين، المحسن بن محمد بن الناصر الحسينى الرسى» از او سؤال كرده تأليف كرده است. سائل - چنانكه «ابن ادريس» او را وصف كرده (٧) و سؤالاتش بدان گواه است - دانشمندى بوده مدقق، و فقيهى حاذق، الزام‌كننده خصم، احتجاج‌كننده‌اى كه جز مثل سيد از عهده جواب احتجاجات او برنميآمده، سيد مرتضى خود نيز از او تقدير كرده و بر او ثنا گفته است.

اين رساله بر مسائل فقهى و كلامى مشتمل است و سيد در اين رساله مسائلى را به كتاب خود «مسائل فى اصول الفقه» و «المسائل المطلبيات» حوالت داده است. سيد اين رساله را در سال ٤٢٨ تأليف كرده، و از اين جهت كه بر آخرين فتاوى فقهى و نظرات كلامى او مشتمل است حائز بسى اهميت است. صاحب «ادب المرتضى» گويد: نسخه‌اى از اين رساله به قلم «آقا شيخ آقا بزرگ» نزد من موجود است (٨) .

١٦ - «المسائل الرسية الثانية»: اين رساله نيز در پاسخ سؤالات «ابو الحسين، المحسن بن محمد بن الناصر الحسينى الرسى» است كه پس از رساله سابق الذكر بر «سيد» وارد شده و «سيد» آنرا به همان رساله الحاق كرده است. اين رساله پنج مسأله است در ٤ صفحه، هر صفحه ٢٢ سطر، و هر سطر ٢٨ كلمه. مسأله اول فقهى و بقيه آميخته‌اى است از فقه و كلام، اين رساله از آخرين تأليفات سيد و بدين سبب معرف آخرين آراء و نظرات او ميباشد.

__________________

(١) مجموعه گذشته ص ١٧٤ (ادب المرتضى ص ١٤٤).

(٢) مقدمه مجموعه گذشته.

(٣) مسأله پنجم و ششم و هفتم ملاحظه شود.

(٤) مسأله اول و دوم و دوازدهم و هفدهم ملاحظه شود (ادب المرتضى ص ١٤٥).

(٥) مسأله چهاردهم ملاحظه شود.

(٦) ادب المرتضى ص ١٤٥.

(٧) به مقدمه رساله و نوشته «آقا شيخ آقا بزرگ» بر غلاف رساله مراجعه شود.

(٨) ادب المرتضى ص ١٤٥.