العلم المحتاج إليه في الحال الموصل إلى النفع في المآل كما يقال : «أفضل العلم علم الحال ، وأفضل العمل حفظ المآل». فيفرض على الطالب ما يُصلح حاله.

______________________________________________________

شايسته قرار مى دهد ، بدست آورد ، و ارجمندى و ارزش علم بر كسى پوشيده نيست ، زيرا تنها علم است كه مخصوص و ويژه آدمى است ، زيرا غير از علم حالات ديگر آدميان ، ميان آنان و حيوانهاى ديگر مشترك است ، از قبيل : دليرى ، نيرومندى ، مهربانى و ... ، و به واسطه علم بود كه خداى متعال فضيلت آدم را بر فرشتگان ظاهر كرد ، و آنان را براى سجده و خضوع در برابر آدم فرمان داد ، و علم است كه وسيله سعادت و خوشبختى ابدى است «در صورتى كه با عمل ، مقرون و هماهنگ باشد» بنابراين علمى كه در ضرورتهاى زندگى دينى بدان نيازمنديم ، فراگرفتن آن واجب عينى است ، يعنى بر هر مكلّفى واجب است ، و چنانچه با اختيار فراگرفته نشود ، اجبارى مى شود ، و امّا دانشى كه گهگاهى بدان نياز است ، ياد گيرى آن ، واجب كفايى است ، يعنى اگر عدّه اى كه به واسطه آنان نياز جامعه اسلامى و دينى برطرف مى شود ، آن را فراگيرند ، واجب بودن آن از عهده ديگران ساقط مى شود ، و چنانچه در منطقه اى هنوز كسى بدان اقدام نكرده است ، ابتداءاً بر هر به تكليف رسيده اى واجب است ، و در بيان اين مطلب گفته شده به اين كه : علمى كه نياز به آن هميشگى است همانند طعامى است كه هر كسى بدان نياز دارد ، وامّا دانشى كه بعضى از اوقات مورد نياز است ، همچون دارويى است كه گاهى ، مورد نياز و استفاده است ، و علم نجوم و ستاره شناسى كه حوادث را به طور قطعى پيش بينى و پيشگويى مى كند ، به مانند مرض و بيمارى است و حرام است ، زيرا چنين علمى زيان آور بوده و نفع صحيحى ندارد ، مگر آنچه كه در رابطه با شناخت قبله و اوقات نماز و از اين قبيل باشد ، كه جايز وبلكه به صورت كفايى واجب وضرورى است.