باسمه تعالی شانه

چندي قبل يکي از ارباب فضل و دانش که به اينجانب حسن ظني بليغ داشت به تصحيح و چاپ کتاب ( الذريعة الي اصول الشريعة ) که از مؤلفات يکي از بزرگ ترين دانشمندان شيعه ( علم الهدي ، سيد مرتضي ) قدس سره - است تشويقم کرد ، بنده - با اين که به کار تصحيح رغبتي نداشتم - به جهت اين که اثري از يکي از بزرگ ترين دانشمندان شيعي احيا شود ، و قديم ترين و مهم ترين تأليف در اصول فقه شيعه در دسترس قرار گيرد ، با پيشنهاد مذکور موافقت کردم ، علي الخصوص که اين خود توفيقي بود براي مطالعه افکار پيشينيان ، خوشبختانه تقاضاي تصحيح و چاپ کتاب مزبور مورد موافقت و تصويب شوراي دانشکده واقع ، و پس از طي مراحل اداري به اينجانب ابلاغ شد . اميد است بتوانم اين کتاب را به نحو مطلوبي در دسترس دانشمندان و علاقمندان قرار دهم.

اينک در اين مقدمه توجه خوانندگان گرامي را به مسائل ذيل معطوف مي دارد :

١- ترجمه يا شرح حال مصنف .

٢- خصوصيات نسخي که مورد استفاده قرار گرفته .

٣- آن چه اينجانب در چاپ کتاب حاضر انجام داده ام

١ – «ترجمه مصنف» (١)

در سال ٣٥٥ هجري از زني به نام ( فاطمه ) در بغداد فرزندي تولد يافت که پدرش شريف (ابو احمد) موسوي نام او را علي نهاد ، و بعد ها به القابي چون ( مرتضي ) و ( علم الهدي ) و (ذوالمجدين) و ( ذوالثمانين ) يا ( ثمانيني ) ملقب گشت .

پدرش ( ابو احمد ) - که براي او نيز مورخان القابي چون ( اجل ، طاهر ، اوحد ، ذوالمناقب ) آورده اند - ( حسين ) نام داشت و نقيب طالبيان در بغداد ، و فرزند موسي بن محمد بن موسي بن ابراهيم بن موسي الکاظم ( هفتمين امام شيعه اماميه ) بود .

__________________

(١) ترجمه سيد مرتضي ( قدس سره ) در کتب تواريخ و تراجم عامه و خاصه مانند ( معجم الادباء ) تأليف ياقوت حموي ، و ( و فيات الاعيان ) تأليف ابن خلکان ، و ( روضات الجنات ) تأليف سيد محمد باقر خوانساري ، و ( ريحانة الادب ) تأليف ميرزا محمد علي مدرس تبريزي خياباني ، و کتب بسيار ديگر مسطور است و اختلاف معتد به بين آن ها مشهود نيست ، ولي مبسوط ترين کتابي که در اين قسمت يافتم کتاب ( ادب المرتضي ) تأليف دکتر عبد الرزاق محي الدين است به عنوان رساله دکتري نگارش يافته و در بغداد مطبعة المعارف در سال ١٩٥٧ ميلادي به طبع رسيده است ، اينجانب قسمت مهم اين ترجمه را با اصلاحاتي از آن کتاب اخذ کرده ام .