نقل وروايت كرده است همه از روايات اهل سنّت وجماعت است واز روايات علماى شيعه وپيشوايان ايشان خبرى واثرى در آن درج نشده است ( رجوع شود به صفحه ٩٢ ).

٥ ـ بايد دانست كه بظنّ قوى بنظر مى رسد كه عالم جليل أبو عبد الله محمّد بن عبد الله بن محمّد بن حمدويه معروف بحاكم نيشابورى وابن البيّع ( كالسّيّد ) در تاريخ مفصّلى كه براى نيشابور نوشته است به ترجمه فضل بن شاذان وذكر مدفن او پرداخته باشد مخصوصا با توجّه به اينكه در طرق پاره اى از رواياتى كه از حاكم نقل شده فضل ابن شاذان واقع گرديده است ليكن متأسّفانه آن تاريخ در دست نيست ومحتمل است بعيدا كه در تاريخى كه عبد الغافر فارسى متوفّى در سال ٥٢٩ در ذيل تاريخ حاكم نوشته وبسياق موسوم است نيز مطالبى راجع بفضل بن شاذان باشد هركه طالب باشد خودش مراجعه نمايد ليكن در مختصر تاريخ حاكم كه اختصار وتلخيص آن بوسيله احمد بن محمّد بن الحسن معروف به خليفه نيشابورى كه بتصحيح دكتر بهمن كريمى در تهران بوسيله كتابفروشى ابن سينا به سال ١٣٣٩ هجرى چاپ شده است از آثار مربوطه باين شاذان اطّلاعى بدست نمى آيد زيرا من آن را مطالعه كردم وچيزى نيافتم.

٦ ـ چون در سراسر كتاب تصريح يا اشاره اى به نام إيضاح نشده است وهمچنين در كتب رجال وفهارس كتب قدماء از قبيل رجال نجاشى وفهرست شيخ طوسى كتابى به اين نام ضمن ذكر أسامى كتب وتصانيف فضل ياد نشده است معلوم نمى شود كه اين نام را خود فضل بن شاذان براى اين كتاب خود نهاده است يا مردم چون ديده اند كه فضل حقايق را در آن روشن كرده آن را در ميان خود باين نام بيكديگر معرّفى كرده واين نام را براى آن كتاب اختيار نموده اند.

احتمالى قابل توجّه

از عبارتى كه شيخ طوسى (ره) در فهرست ضمن ذكر كتب فضل بن شاذان ذكر كرده است استشمام مى شود كه اين تسميه ونام گذارى از طرف عليّ بن محمّد بن