مذكّر را بود و سه مؤنّث را. آن سه كه مذكّر را بود چون : نَصَرْتَ نَصَرتُمٰا نَصَرْتُمْ و آن سه كه مؤنّث را بود چون : نَصَرْتِ نَصَرْتُمٰا نَصَرْتُنَّ و آن دو كه حكايت نفس متكلّم را بود چون : نَصَرْتُ نَصَرنٰا.

و مستقبل را نيز چهارده مثال است بر آن قياس كه دانسته شد در ماضى چون : يَنْصُرُ يَنْصُرٰانِ يَنْصُرُونَ تَنْصُرُ تَنْصُرٰانِ يَنْصُرْنَ تَنْصُرُ تَنْصُرٰانِ تَنْصُرُونَ تَنْصُرينَ تَنْصُرانِ تَنْصُرْنَ اَنْصُرُ نَنْصُرُ.

وديگر ابواب پنجگانه نيز بر اين قياس بود چون : ضَرَبَ ضَرَبٰا ضَرَبوا الى آخره و عَلِمَ عَلِمٰا عَلِمُوا الخ و مَنَعَ مَنَعٰا مَنَعُوا الخ و حَسِبَ حَسِبٰا حَسِبُوا الخ و شَرُفَ شَرُفا شَرُفُوا الخ و مستقبل چون : يَضْرِبُ يَضْرِبانِ يَضْرِبونَ الخ و يَعْلَمُ يَعْلَمٰانِ يَعْلَمُون الخ و يَمْنَعُ يَمْنَعٰانِ يَمْنَعُونَ الخ و يَحْسِبُ يَحْسِبانِ يَحْسِبُونَ الخ و يَشْرُفُ يَشْرُفٰانِ يَشْرُفُونَ الخ.

فصل :

فعل مستقبل را از فعل ماضى گيرند به زيادتى يك حرف از حروف «اَتَيْنَ» كه در اوّل وى درآورند و آخرش را مضموم نمايند. و اين حروف را زوايد اربعه خوانند ، و اين حروف مفتوح باشند الّا در چهار باب اَفْعَلَ و فَعَّلَ و فاعَلَ و فَعْلَلَ كه در اين چهار باب مضموم باشند.

وفعل مستقبل به معنى حال و استقبال آيد چنانكه گويى اَنْصُرُ يعنى يارى كنم و يارى مى‌كنم. و هرگاه در وَىْ لام مفتوحه درآيد حال را باشد چون لَيَنْصُرُ. و اگر سين يا سوف درآيد استقبال را باشد چون سَيَنْصُرُ و سَوْفَ يَنْصُرُ.