كلامى را از تمام منابع استخراج كنند ودر اين تأليف بياورند ، ليكن خوشوقت اند كه به فضل خداوند ودر فضاى معنوى وملكوتى آستان مقدس رضوى سلام الله عليه وبا تشويق توليت معظّم وفرهنگ دوست آن ونيز تسهيلات هيأت علمى بنياد پژوهشهاى اسلامى در دوران شكوفايى نظام جمهورى اسلامى ايران توفيق يافته اند تا اين اثر علمى را كه حاصل چهار سال تلاش تحقيقى است تقديم ارباب فضل كنند. با اين اميد كه نواقص كار را به ديده اغماض بنگرند واصلاحات لازم را يادآور شوند تا در چاپهاى بعد به ضميمه استدراكى كه خود گردآورندگان در نظر دارند ملحوظ شود.

٢ ـ اين تأليف ، چنانكه در فهرست آمده ، حاوى شرح يكهزار وچهارصد اصطلاح كلامى از هشتاد وپنج عنوان (در بيش از يكصد وبيست مجلّد كتاب) از منابع علم كلام ، مؤلّفات قرون ٣ تا ١٣ هجرى است. ترتيب درج تعاريف از مقدّم به مؤخّر با صرف نظر از مكرّرات ومشابهات ، ومصادر آن نيز به همان ترتيب زمان حيات مؤلّف ، متعاقبا آورده شده است.

در اين ميان برخى اصطلاحات فاقد تعاريف متعدد هستند ، كه يا از اهميت كمترى (در علم كلام) برخوردار بوده اند ويا اين گروه در كاوشهاى خود به بيش از آن مقدار ، دست نيافته است.

٣ ـ در اين تأليف ، تنها به ذكر تعاريف هر اصطلاح (در قالب حدّ ويا رسم) از متن اصلى منابع بى هيچ تصرّفى اكتفا شده است.

البته در مواردى كه صحّت جمله ويا كلمه از نسخه موجود منبع (كه بيشتر در منابع غير محقّق وغير مصحّح مانند : جامع المقاصد ، ... مورد ترديد مؤلّفان بوده است ، صورت درست ، در پاورقى آورده شده است.

٤ ـ سعى بر اين بوده تا منابع اين تأليف از مهمترين كتب كلامى ارباب اين فنّ در يك دوره هزار ساله گذشته باشد واز اينرو اگر در ميان آنها كتاب «دلالة الحائرين» اثر ابن ميمون يهودى ديده مى شود ، موجب شگفتى خوانندگان نباشد ، زيرا كه وى اين كتابش را از ديدگاه يك متكلّم اسلامى وبا همان سبك وترتيب ديگران نگاشته است ـ هر چند در مواردى به خطا رفته باشد ـ : ولى اين امر چيزى نيست كه از او شروع شده ويا به او ختم شده باشد.

(٥) ممكن است براى مراجعه كنندگان ، اين پرسش ايجاد شود كه چه ضرورتى در نقل تعاريف مشابه ومكرّر بوده است ، توضيح آن اين است كه أوّلا در تعاريف مكرّر