٣) أبو عبد الله حسين بن ابى الحسن على. وى پس از پدرش أبو الحسن على وبرادر كهترش أبو جعفر محمد معروف ترين رجال اين خانواده است وچنانكه پيش ازين اشاره رفت همهء كسانى كه ازين پس در تاريخ ذكر شان مانده از اعقاب أو بوده اند وچون همهء آنها در قم مى زيسته اند چنان مى نمايد كه وى نيز ساكن قم بوده واز آن شهر بيرون نرفته است وگويند وى نيز مانند برادرش أبو جعفر محمد صدوق بدعاى امام عصر بجهان آمده است وحافظهء بسيار سرشارى داشته چنانكه أو وبرادرش صدوق را در حفظ مثل مى زده اند وچون حديث بسيار روايت كرده اند برخى از علماى شيعه در توثيق اين دو برابر شك كرده اند ولى چنانكه دربارهء برادرش صدوق خواهد آمد بيشتر دانشمندان هر دو برادر را موثق مى دانند ووى بيشتر از پدر وبرادرش روايت كرده وبا صاحب بن عباد وزير معروف روابط داشته وكتابي براى أو نوشته است (١) وسيد مرتضى ازو وتلعكبري روايت كرده است. أبو عبد الله حسين بن على را نيز كتابهايى چند بوده است از آن جمله : كتاب التوحيد ونفى التشبيه ، كتاب الرد على الواقفية ، كتاب عمله للصاحب ابى القاسم بن عباد. وى پسرى داشته است بنام ثقة الدين حسن كه پنج پسر داشته وبازماندگان اين خاندان همه از اعقاب أو بوده اند. مؤلف تاريخ قم دوجا (٢) ازو روايت كرده منتهى در يك جا نام أو بخطا «حسن» چاپ شده است.

٤) أبو جعفر محمد بن ابى الحسن على ملقب بصدوق. وى بزر گترين ومعروف ترين مرد اين خاندانست ويكى از پيشوايان بزرگ شيعه بشمار ميرود واز مشاهير انشمندان زمان خود ومردى بسيار محتشم بود ونخست پيشوايى شيعهء قم را داشت وپس از آن شيعهء خراسان نيز بوى توجه داشته اند. چنانكه پيش ازين گذشت وى مى بايست پيش از ٣١١ ولادت يافته باشد وبا دو برادر ديگر خود از يك مادر بوده وگويند أو هم بدعاى امام زمان بجهان آمده وخود باين فخر مى كرده است. وى از جوانى در فن خويش شهرت كرده چنانكه در زندگى پدرش نيز مردى بوده وپدر كتاب الشرايع خود را كه تأليف كرده براى أو فرستاده ورسالهء ديگرى بنام أو نوشته است. در جوانى چنان در كار خويش اعتبار يافته بود كه مردم ازو روايت مى كردند وپس از آنكه چندى در قم زيسته بخواهش ركن الدولة آل بويه برى رفته ودرين شهر ساكن شده وهم در آنجا درگذشته است ودرين ميان سفرهاى چند كرده چنانكه خود آورده است (٣) كه تا شعبان ٣٥٢ در نيشابور بوده وپس از آن از نيشابور بعراق وبغداد رفته ودر ٣٥٤ در كوفه بوده ودر ٣٥٥ نيز در بغداد بوده است وازين قرار اين سفر وى نزديك سه سال كشيده وسپس سفر ديگرى كرده كه تا ٣٦٨ در مشهد رضا بوده است (٤) ودر بازگشت ازين سفرها باز در رى ساكن شده است وسرانجام در همين شهر در

__________________

(١) لسان الميزان ابن حجر چاپ حيدر آباد كن. ١٣٣ ج ٢ ص ٣٠٦.

(٢) چاپ طهران ص ٩١ و ٢١٣.

(٣) تنقيح المقال ج ٣ ص ١٥٦.

(٤) امالي چاپ ١٣٠٠ ص ٩٩.