بسمه تعالى

كتاب الماء نمونه اى از گنجينه هاى مفقود پزشكى دوران تمدن بزرگ اسلامى

گاهى كه پس از گذشت قرنها ، اثرى ارزشمند از زير غبار تيره فراموشى واز لابلاى كتابهاى مندرس ونم كشيده بيرون كشيده مى شود دلهاى عاشقان علوم ودلدادگان تمدن اسلامى وايرانى به هيجان مى آيد وآرزو مى كند كه اى كاش حركتى جدى وفراگير براى بازيابى اين گنجينه ها آغاز شود زيرا حداقل فايده اين حركت ايجاد اعتماد بنفس وانگيزه خود باورى وتلاش براى دستيابى به جايگاه شايسته ايران وتمدن اسلامى در زمانى نه چندان طولانى است.

اين مقدمه به بهانه نشر محدود كتاب الماء در سلسله انتشارات مرتبط با طب سنتى ما مطرح شد البته در مقدمه مبسوط دكتر هادى حسن حمودى محقق وويراستار اين اثر ارزشمند نكات خواندنى فراوانى در زمينه چگونگى دستيابى ايشان به اين اثر در كتابخانه شخصى شيخ بن عاشور احمد بن عبد القادر التيهرتى ساكن غردايه در كشور الجزاير زمانى كه محقق به عنوان استاد دانشگاه وهران الجزاير خدمت مى كرد وجستجو وتحقيقاتى كه بر اساس ملاحظه مكتوبات اين كتاب انجام داده است ديده مى شود كه نياز به بازگوئى نيست اما جا دارد اين چند جمله را در معرفى مؤلف واثر واهميت آن ذكر كنيم.

مؤلف كتاب الماء كه شايد نخستين كتاب لغت پزشكى (با تأكيد بر علم اللغه) باشد ابو محمد عبد الله بن محمد الازدى معروف به ابن الذهبى است اگرچه تاريخ ولادت او مشخص نيست اما به نقل عيون الانباء وفات او در جمادى الآخر سال ٤٦٦ هجرى در شهر بلنسيه در اندلس (اسپانياى اسلامى) اتفاق افتاده است.

محل ولادت او بنا به تحقيق دكتر هادى حسن حمودى در صحار در سرزمين عمان بوده است (با استناد به اين شعر كه در ماده ص ح ر همين كتاب مؤلف در وصف صحار آورده است :

مؤلف در مقدمه كتاب در سبب وچگونگى تأليف به كتاب العين در علم لغت أثر أبو عبد الرحمن الخليل بن أحمد اشاره مى كند كه صاحب كتاب العين اولا نام كتاب خود را از نخستين باب كتابش أخذ كرده وثانيا تلاش كرده كه لغات غير عربى را با معادل عربى آن جايگزين كند واضافه مى كند كه من هم نام كتابم را از نخستين عنوان در باب اول كتاب اخذ كردم اينكه چرا كلمه الماء را در آغاز كتاب آورده اما پس از آن رعايت تقدم وتأخر