ابو نصر فارابى وابن سينا دو چهره ممتاز در انديشههاى فلسفى چنان چهرهاى زشت يافتند كه ننگ زمان ونحسى دوران به شمار آمدند :
قد ظهرت فى عصرنا فرقة |
|
ظهورها شؤم على العصر |
لا تقتدى فى الدّين إلاّ بما |
|
سنّ ابن سينا وابو نصر |
دانشمندان اهل سنّت وجماعت فلسفه يونان را مقابل با قرآن قرار دادند وكتابهايى همچون ترجيح اساليب القرآن على اساليب اليونان ورشف النّصائح الايمانيّة فى كشف الفضائح اليونانيّة نگاشته گرديد. ابن سينا «مخنّث دهرى» وكتاب شفاى او «شقا» خوانده شد واز آن به سرمايه «مرض» وبيمارى تعبير گرديد :
قطعنا الاخوّة عن معشر |
|
بهم مرض من كتاب الشّفا |
فماتوا على دين رسطالس |
|
ومتنا على مذهب المصطفى |
شناعت فلسفه ونفرت از فلاسفه به حدّى رسيد كه دانشمندى همچون ابن نجا اربلى در حال احتضار آخرين گفتهاش : صدق اللّه العلىّ العظيم وكذب ابن سينا بود. عرصه بر فلسفه وفيلسوفان وآثار فلسفى چنان تنگ گرديد كه در مدينة السّلام يعنى بغداد ورّاقان وكتابفروشان را به سوگند واداشتند كه كتابهاى فلسفه وكلام وجدل را در معرض فروش نگذارند وكتابهايى نظير كتاب صون المنطق والكلام عن المنطق والكلام والقول المشرق فى تحريم المنطق جلال الدّين سيوطى مورد پسند اهل دين وحافظان شريعت گرديد وارباب تراجم درباره كسانى كه به فلسفه وعلوم عقلى مىپرداختند ، مىگفتند : «دنّس نفسه بشيء من العلوم الأوائل».
در اين ميان بسيارى از دانشمندان كوشيدند تا اين شكاف ميان دين وفلسفه را از بين ببرند ولى موفّق نشدند از جمله آنان ناصر خسرو قباديانى بود كه كتاب جامع الحكمتين خود را نگاشت تا ميان دو حكمت يعنى حكمت شرعيّه وحكمت عقليّه آشتى دهد وجدال ونزاع ميان فيلسوف واهل دين را بر طرف سازد ولى در اين راه توفيقى به دست