مبوّأ : از «باءَ» كه به معنى رجع (بازگشت) است ، و «بوّأ له» يعنى : مهيّا كرد براى او منزلى را ؛ زيرا كه شخص هر روز به آن منزل باز مى گردد.

بكّه : گفته شده كه آن ، موضعِ بيت ومكّه ، ساير مواضع شهر است ، وگفته اند كه بكّه ومكّه دو اسم اند شهر را وياء وميم متعاقب اند ، ومكّه به بكّه ناميده شده به جهت بكّ آن يعنى دقّ وكوبيدنش گردن هاى گردنكشان را ، يا به جهت زحمت دادن مردم بعضى مر بعضى ديگر را در طواف.

اعراب :

قول او : «إِلى أَنِ انْتَهَيْتَ» جار متعلّق است به قولش «شرعت» ، يا «اقامه» يعنى تشريع اديان ، يا اقامت آن مستمرّ است تا زمان پيغمبر ما خاتم الانبياء صلى‌الله‌عليه‌وآله.

قول او : «عَلَى أَنْبِيائِكَ» در بعضى از نسخه ها «قدّمته» پيش [از] جارّ است ودر بعضى نيست ، اگر باشد متعلّق به آن است ، واگر نباشد متعلّق به يكى از افعال سابقه است از اصطفيته يا انتجبته يا اعتمدته ، بنا به آنچه قاعده تنازع است.

قول او : «مُبَوَّأ» اسم مكان ومنصوب بر ظرفيت است ، يعنى پس از آن كه ساكنش كردى در منزل صادقين نسبت بر اهلش ، چون پيغمبر ما صلى‌الله‌عليه‌وآله تا قبل از نبوّتش ميان اهل مكّه به «محمّد صادق امين» معروف بود.

قولش : «فَكانُوا هُمُ السَّبِيلَ إِلَيْكَ» يا بضمّ «سبيل» بنا به اين كه خبر باشد وهُمْ مبتدا وجمله خبر كانوا ، يا با نصب بنا به اين كه خبر «كانوا» شود و «هُمْ» ضمير فعل يا تأكيد اسم «كانوا» را.

معنى :

چون پيغمبر صلى‌الله‌عليه‌وآله اشرف انبيا وسيّد ايشان بود وبه همين جهت به حسب ترتيب ، عقيب ايشان گرديد تا كه شرعش منسوخ نگردد ، وبه اين ملاحظه كه سلف مانند مقدّمة الجيش است ، خلق را به قبول فيوضات الهيّه آماده مى كنند وگويا كه ايشان به آمدن وى مژده دهند ؛ چنان كه شاعر گفت :

واين همان است كه در دعا فرمود : «إِلى أَنِ انْتَهَيْتَ بِالْأَمْرِ» يعنى بعثت انبيا ونصب