جواب صاحب فصول گفته مى شود كه بحث ما در علم اصول مى باشد قول سكاكى در علوم عربية مى باشد.

وجواب ديگر از براى صاحب فصول اينست كه مصدر ماده نيست بلكه مصدر از مشتقات مى باشد مراد از مادة معرب مايه مى باشد اى بنياد شىء مراد از مادة آن است كه بدون صورت باشد وبتمام صورت متلبس مى شود نه دفعة بلكه تدريجا باشد واين هم مخفى نماند كه مصدر با مشتقات در مقابل ديگرى مى باشد چونكه مصدر بشرط لا است اى بشرط عدم الحمل ومشتقات لا بشرط مى باشد پس مصدر مبادى مشتقات نيست.

بعبارة شيخنا الاستاد مراد از مادة آن است كه راه برود در جميع مشتقات وكذا لفظ آن نيز بايد در جميع مشتقات راه برود پس مصدر مادة نيست چونكه در جميع مشتقات راه نمى رود وسير نمى كند اى لفظ مصدر در جميع مشتقات سير ندارد چونكه ضرب مثلا حركات مخصوص دارد كه غير حركات وسكونات ضرب ويضرب مى باشد ومادة آن است كه لفظا ومعنا در تمام مشتقات سير نمايد پس قول صاحب فصول صحيح نيست كه مى گفت مصدر مادة از براى مشتقات مى باشد.

بعد ان قلت است مى گويد مشهور است كه مصدر اصل كلام است وقتى كه مصدر اصل كلام شد ثابت مى شود كه مصدر ماده مى باشد از براى مشتقات.

جواب مى گويم اختلاف است بعضى مى گويند كه اصل در كلام مصدر مى باشد وبعض ديگر مى گويند كه اصل در كلام فعل مى باشد پس بصريون مى گويند اصل در كلام مصدر مى باشد اما كوفيون مى گويند اصل در كلام فعل مى باشد پس در علم صرف كدام اين دو تا قول دانسته مى شود مى گويد در علم صرف قول كوفيون دانسته مى شود چونكه طريق اعلال چنين است ضرب يضرب ضربا فهو ضارب وذاك مضروب لذا در علم صرف اصل كلام فعل قرار داده شده.

جواب مى گويم ثانيا مراد از اصل مبدأ نيست اصل با مادة فرق دارد بايد