ورووا أنّ يوسف الصّدّيق حلّ تكتّه وقعد من امرأة العزيز مقعد الخائن (١).

__________________

وقال ابو الفتوح الرازى فى تفسيره فى تفسير ( بَلْ فَعَلَهُ كَبِيرُهُمْ ) ضمن ما قال :

« اگر گويند : اين خبر را چه گوئى كه ابو هريره روايت كرد كه رسول عليه‌السلام گفت : ما كذب ابراهيم الا ثلاث كذبات كلها يجادل بها عن دينه ؛ ابراهيم دروغ نگفت الا سه بار هر بار براى مجادله از دين ، يكى گفت : ( إِنِّي سَقِيمٌ ) ، دگر ( فَعَلَهُ كَبِيرُهُمْ ) ، سوم پادشاهى مى خواست تا ساره را از او بستاند گفت : انها اختى؟ ـ جواب گوئيم : اين خبر واحد است ايجاب علم نكند وبراى او از آنچه معلوم ومقطوع عليه باشد دست بندارند واگر تسليم كنيم گوئيم معنى آنست ( فوجه الخبر بما لا يصدق عليه الكذب فان شئت التوجيه فراجع هناك ) ».

وقال السيد مرتضى الرازى فى تبصرة العوام فى الباب الثامن عشر ما نصه :

« روايت كنند از عكرمه كه او گفت : ابن عباس از رسول خدا (ص) نقل كرد كه ابراهيم سه دروغ گفته است وخدا او را مؤاخذه نكند اوّل آنكه بتان را شكست وچون از او پرسيدند كه : كه كرده است؟ ـ گفت : بت بزرگتر. دوم آنكه نظر در نجوم كرد وگفت : من بيمار خواهم شد. سيم آنكه گفت : ساره خواهر منست وزنش بود.

بدانكه پيش هركه روا است كه رسول خدا سه دروغ گويد ؛ زياده از سه هم روا باشد ، وچون دروغ گويد معصوم نبود وقول او اعتماد را نشايد پس فرستادن رسول را بخلق عبث باشد چون قول او بر اين تقدير حجت نيست واين معنى از اين طايفه بى ديانت چه عجب باشد كه عطوى از شاگردان ابو الحسن اشعرى گويد : دروغ بر خدا جائز است پس بر انبيا بطريق اولى ؛ پس اعتماد نه بر قول خدا باشد ونه بر قول رسول ؛ تعالى الله عما يقولون ».

__________________

(١) قال الثعلبى فى العرائس : « قال ابن عباس : فجرى الشيطان فيما بينهما فضرب باحدى يديه الى جنب يوسف وباليد الاخرى الى جنب المرأة حتى جمع بينهما ، قال ابن ـ عباس : فبلغ من هم يوسف الى ان حل الهميان وجلس منها مجلس الرجل الخائن ».

قال أبو الفتوح الرازى فى تفسيره فى تفسير « وَلَقَدْ هَمَّتْ بِهِ وَهَمَّ بِها ( آية ٢٤ سورة يوسف ) » ما نصه :